ความยั่งยืน หน้าตาเป็นอย่างไร

สุธิชา เจริญงาม

ความเคลื่อนไหวหนึ่งที่น่าสนใจในขณะนี้ สำหรับองค์กรที่ทำเรื่อง CSR ก็คือ การริเริ่มพัฒนากลยุทธ์ขององค์กรที่ตอบโจทย์เรื่องความยั่งยืน และนำกลยุทธ์ดังกล่าวมาประกาศเป็นข้อผูกพันขององค์กรที่มีต่อการพัฒนาที่ยั่งยืน ซึ่งหลายกลยุทธ์ที่ประกาศนั้น หากดูผิวเผินก็มิได้มีความแตกต่างจากกลยุทธ์ทางธุรกิจปกติขององค์กร และยิ่งน่าสงสัยมากขึ้นว่า ตกลงแล้วกลยุทธ์เหล่านั้นมีความมุ่งหมายสู่ความยั่งยืนขององค์กรในทางธุรกิจ หรือความยั่งยืนของสังคมและสิ่งแวดล้อมโดยรวมกันแน่

ที่เป็นเช่นนี้ ก็เพราะองค์กรอาจขาดความเข้าใจที่แท้จริงว่า อะไรคือบริบทของความยั่งยืน หรือบริบทของการพัฒนาที่ยั่งยืน เลยเกิดความสับสนในการพัฒนากลยุทธ์ขององค์กร ที่อยู่บนพื้นฐานของความยั่งยืนตามที่องค์กรเข้าใจ

กระบวนการหนึ่งที่จะช่วยให้องค์กรเข้าใจถึงผลกระทบจากการดำเนินธุรกิจต่อความยั่งยืน ประเด็นที่มีอิทธิพลและสำคัญต่อองค์กร รวมถึงข้อมูลที่จำเป็น เพียงพอและครบถ้วนสำหรับการนำไปประมวลหรือวิเคราะห์ผลที่เป็นประโยชน์ คือ "กระบวนการกำหนดเนื้อหาของรายงาน" ตามกรอบการรายงาน GRI ในฉบับ G 3.1 ซึ่งได้กล่าวถึงหลักการสำคัญไว้ 3 ประการ ได้แก่ บริบทความยั่งยืน (Sustainability Context) สารัตถภาพ (Materiality) และความสมบูรณ์ (Completeness)

ในการพิจารณาบริบทความยั่งยืน องค์กรควรพิจารณาถึงประเด็นหรือแง่มุม (Aspect) สำคัญต่าง ๆ จากการดำเนินงานตามเป้าหมายขององค์กรหรือเป้าหมายการดำเนินธุรกิจโดยคำนึงถึงผลกระทบทั้งเชิงบวกและลบต่อการดำเนินงานตามเป้าหมายนั้น ๆ ทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม การประมวลประเด็นสำคัญที่สะท้อนถึงความยั่งยืน การพิจารณาถึงแนวโน้มความยั่งยืนไม่เพียงแค่เฉพาะองค์กรเท่านั้น แต่ต้องเป็นความยั่งยืนของสังคมโดยรวม โดยเกณฑ์การตรวจสอบบริบทความยั่งยืนที่ GRI แนะนำไว้ จะประกอบด้วยคำถามสำคัญ ดังนี้

•	ประเด็นที่หยิบยกมาดำเนินการ แสดงถึงความเข้าใจขององค์กรต่อประเด็นการพัฒนาอย่างยั่งยืน (คำนึงถึงการพัฒนาและการทำให้เสื่อมลงในหมวดเศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อม และสังคม ในอนาคต) หรือไม่
•	ประเด็นที่หยิบยกมาดำเนินการ นำไปสู่การขยายผลที่เชื่อมโยงกับการพัฒนาอย่างยั่งยืนหรือไม่
•	ประเด็นที่หยิบยกมาดำเนินการ แสดงให้เห็นถึงการปฏิบัติอย่างเหมาะสมขององค์กรที่สื่อถึงขนาดของผลกระทบตามบริบททางภูมิศาสตร์ (ท้องถิ่น ประเทศ ภูมิภาค หรือโลก) หรือไม่
•	ประเด็นที่หยิบยกมาดำเนินการ อธิบายถึงกลยุทธ์ในระยะยาว ความเสี่ยง และโอกาส รวมถึงประเด็นในห่วงโซ่อุปทานของกลยุทธ์นั้น ๆ หรือไม่

ด้วยกระบวนการกำหนดเนื้อหาของรายงาน ตามกรอบของ GRI ข้างต้น จะช่วยให้องค์กรทราบถึงประเด็นและข้อมูลสำคัญที่มีผลต่อความยั่งยืน ซึ่งควรได้รับการเสนอแนะจากคณะทำงาน CSR ขององค์กร รวมถึงผู้มีส่วนได้ส่วนเสียกลุ่มต่าง ๆ ทั้งภายในและภายนอก เพื่อนำไปใช้เป็นข้อมูลในการวิเคราะห์ การตัดสินใจ การวางกลยุทธ์ การวัดผลลัพธ์ และการปรับปรุงประสิทธิภาพการดำเนินงานขององค์กรที่จะนำไปสู่ความยั่งยืนตามเจตนารมณ์ตั้งต้นของกิจการได้จริง

สำหรับประเด็นที่องค์กรควรพิจารณาตามกรอบของ GRI ประกอบด้วย 6 ด้าน คือ

ด้านเศรษฐกิจ	ได้แก่ ผลเชิงเศรษฐกิจ บทบาทในตลาด และผลกระทบทางอ้อมเชิงเศรษฐกิจ
ด้านสิ่งแวดล้อม	ได้แก่ วัสดุ พลังงาน น้ำ ความหลากหลายทางชีวภาพ มลพิษทางอากาศ น้ำทิ้ง และของเสีย ผลิตภัณฑ์และบริการ การปฏิบัติตามกฎหมาย
ด้านการปฏิบัติด้านแรงงานและงานที่มีคุณค่า	ได้แก่ การจ้างงาน แรงงาน/ฝ่ายบริหารสัมพันธ์ อาชีวอนามัยและความปลอดภัย การฝึกอบรมและการให้ความรู้ ความหลากหลายและโอกาสแห่งความเท่าเทียม ผลตอบแทนที่เท่าเทียมระหว่างหญิงและชาย
ด้านสังคม	ได้แก่ ชุมชนท้องถิ่น การทุจริต นโยบายสาธารณะ การปฏิบัติตามกฎหมาย
ด้านสิทธิมนุษยชน	ได้แก่ แนวปฏิบัติทางการลงทุนและการจัดหาทรัพยากร การไม่เลือกปฏิบัติ เสรีภาพในการสมาคมและการร่วมเจรจาต่อรอง แรงงานเด็ก แรงงานเกณฑ์และแรงงานบังคับ การประเมินผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชน และการเยียวยา
ด้านความรับผิดชอบต่อผลิตภัณฑ์	ได้แก่ สุขภาพและความปลอดภัยของลูกค้า การแสดงฉลากผลิตภัณฑ์และบริการ การสื่อสารการตลาด และการปฏิบัติตามกฎหมาย

หวังว่าแนวทางของ GRI ที่ใช้ในการกำหนดเนื้อหาของรายงาน จะช่วยให้องค์กรเห็นภาพหรือหน้าตาของความยั่งยืน ที่ควรคำนึงถึงในการออกแบบและพัฒนากลยุทธ์เพื่อตอบโจทย์เรื่องความยั่งยืนได้ไม่มากก็น้อย


[Original Link]